هیپنوتیزم و اثر آن بر درمان

از نظر دست اندرکاران حرفه سلامت و محققین، هیپنوتیزم شیوه ای است که در آن مراجع، بیمار یا سوژه، تغییراتی در احساسات، ادراکات افکار یا رفتارش تجربه می کند. وضعیت هیپنوتیزمی عموما توسط فرآیند القا

(البته که کلمه القا ترجمه مناسبی برای suggestion نمی باشد چرا که القا معنای تحمیل در خود مستتر دارد در صورتیکه این چنین معنایی در suggestion وجود ندارد) ایجاد می شود.

هیپنوتیزم چیست؟

هیپنوتیزم نوعی فعالیت طبیعی ذهن بهنجار است که از طریق توجه متمرکز شده، قضاوت انتقادی به طور نسبی تعلیق می شود و آگاهی از محیط کاهش می یابد. فرد بیرونی نمی تواند حالت خلسه را به زور در فرد تولید کند بلکه فرد در این حالت نه تنها بر قدرت انتخاب و اراده اش تسلط دارد بلکه کنترل تمامی قوای ذهنی اش را هم داراست. افراد با شیوه های متفاوتی به هیپنوتیزم پاسخ می دهند. برخی تجربه شان را به عنوان تغییر حالت هوشیاری توصیف می کنند. بقیه هیپنوتیزم را به عنوان حالت نرمالی از توجه متمرکز شده توصیف می کنند که در آن احساس راحتی و آرامش بسیاری دارند. صرف نظر از اینکه افراد چگونه و تا چه درجه ای به هیپنوتیزم پاسخ دهند، اغلب آنها این تجربه را خوشایند توصیف می کنند.

فرانس آنتون مسمر (۱۷۳۴ تا ۱۸۱۵) پدر این علم محسوب می شود. وی بر این باور بود که یک نیروی غیر قابل مشاهده در جهان وجود دارد که از طرف فردی برای کنترل رفتار فرد دیگری می تواند به کار گرفته شود. | اگرچه چنین نظریه ای رد شده اما تکنیک های مرتبط با آن هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد. این روش ها سالیان پیش مورد استفاده قرار می گرفتند و اکنون هم به عنوان راه های درمانی و اهداف پزشکی به کار برده می شوند. به عنوان مثال «زیگموند فروید»، از تکنیک های هیپنوتیزم بهره می برد. در دهه آخر قرن بیستم نیز، به صورت آنچه ما اکنون آن را می شناسیم درآمد.

میلتون اریکسون (۱۹۰۱- ۱۹۸۰) بنیانگذار «هیپنوتیزم غیرمستقیم» بود. در این نوع از هیپنوتیزم، درمانگران به طور جداگانه بر روی بیماران کار می کردند. تا در ادراکات و مسائل آنها تغییراتی را به وجود آورند

عوارض هیپنوتیزم و اثرات منفی آن چیست ؟

یکی از سوالات مهمی که در مورد هیپنوتیزم پرسیده میشه این هست که عوارض هیپنوتیزم و اثرات منفی آن چیست ؟ . هر چند که این عمل خطرات چندانی نداره و استفاده از اون هم جای نگرانی رو ایجاد نمیکنه ولی گاهی در شرایط خیلی خاص میتونه اثرات منفی رو روی افراد داشته باشه. در واقع اثرات منفی هیپنوتیزم برمیگرده به نحوه استفاده اشتباه از اون. این اشتباهات معمولا از راه های زیر ایجاد میشن: • عدم خروج کامل از خلسه پس از اتمام جلسه هیپنوتیزم . استفاده از تلقینات نامناسب • برانگیخته شدن شدید احساسات و عواطف در طی بازگشت حافظه به برخی از مراحل زندگی عوارض هیپنوتیزم از آن جا که در تمام مدت هیپنوتیزم، قدرت انتخاب وجود دارد و قانون حفاظت از خود اجازه نمی دهد که فرد تلقین مضر را قبول کند، هیچ کس تا به حال با هیپنوتیزم صدمه ندیده است. فرضیه های بی شماری بر این مبنا شکل گرفته اند که ممکن است دانسته یا ندانسته به فرد تلقیناتی برای آسیب زدن به خودش داده شود، یا ممکن است فرد فریب خورده و جرمی مرتکب شود. با این حال موردی ثبت شده از چنین اتفاقی وجود ندارد.

هزاران آزمایش به عمل آورده شده و در تمامی موارد، هنگامی که تلقین نامناسبی به فرد داده می شود یکی از این دو اتفاق روی می دهد: یا فرد تلقین را رد می کند یا کاملا از خلسه هیپنوتیزمی خارج می شود. موارد زیر فقط چند مورد از کاربردهای هیپنوتیزم است که با تحقیق به اثبات رسیده است :

– تخفیف علائم مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر(IBS)

– کنترل درد در طی اقدامات دندانپزشکی – از بین بردن یا کاهش مشکلات پوستی از جمله زگیل و پسوریازیس – مدیریت برخی علائم ADHD – درمان بیماری های مزمن درد مانند آرتریت روماتوئید – درمان و کاهش درد هنگام زایمان – کاهش علائم زوال عقل – کاهش حالت تهوع و استفراغ در بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی – از هیپنوتیزم همچنین برای کمک به افرادی که تغییراتی در الگوی رفتاری دارند مانند ترک سیگار ، کاهش وزن یا جلوگیری از شب ادراری استفاده شده است. هیپنوتیزم Hypnosis یک حالت ذهنی مانند خلسه است که در آن افراد افزایش توجه ، تمرکز و پیشنهاد پذیری را تجربه می کنند. در حالی که هیپنوتیزم غالبا به عنوان حالتی خواب مانند توصیف می شود ، اما حالتی است که در آن توجه فرد کاملا متمرکز بوده و با داشتن تخیلات زنده ، پیشنهاد پذیری خاصی را تجربه می نماید.

واکنش درونی به هیپنوتیزم

افراد در برخورد با هیپنوتیزم دو نوع واکنش درونی نشان می دهند و به دو دسته تقسیم می شوند: افراد تاثیر پذیر از هیپنوتیزم و افراد غیر تاثیرپذیر از هیپنوتیزم و اگر بخواهیم اصطلاحات انگلیسی این موضوع را بیان کنیم می توانیم از کلمات Highly hypnotizable و non-hypnozable

استفاده کنیم. هیپنوتیزم به شکل یکسان بر همه افراد تاثیر ندارد. در مغز افراد تفاوت هایی وجود دارد که این تفاوت ها | باعث به وجود آمدن تاثیر پذیری یا تاثیر ناپذیری در برابر هیپنوتیزم می شود. کاربردهای هیپنوتیزم هیپنوتیزم برای کاهش وزن و ترک کردن برخی عادات نادرست مانند سیگار کشیدن نیز کاربرد دارد و اگرچه مردم از هیپنوتیزم چنین انتظارات درمانی ای را دارند، باید گفت که کاربردهای دیگری هم برای آن وجود دارد. بدین سان از هیپنوتیزم نه فقط در تسهیل پذیرش و احساسات و افکار جدید، مشکلات عادتی و کنترل علائم، مصرف سیگار، پرخوری، افزایش اعتماد به نفس، هراس ها، اضطراب، علائم تبدیلی و درد مزمن به کار برد بلکه به علت کثرت مدل های درمانی می توان از این ابزار در درمان بسیاری از اختلالات و بیماری ها استفاده نمود. همچنین برای برخی از دردهای مزمن، بی خوابی، | اضطراب و درمان «سندرم روده تحریک پذیر» نیز موثر

است.

مدل جدید و امروزی هیپنوتیزم چیست ؟

در ذهن بسیاری از افراد هیپنوتیزم همان حالت هیپنوتیزم کلاسیک است که فرد در حالت سکوت و چشم بسته نشسته یا دراز کشیده است و درمانگر فعالیت درمانی را روی او انجام می دهد. باید بگوییم که هیپنوتیزم فقط مدل کلاسیک نیست بلکه امروزه مدل های مختلفی از این شیوه بالینی در اختیار درمانگران حوزه سلامت برای کمک و درمان افراد است مدل های هیپنوتراپی شامل: • مدل روان پویشی . مدل اریکسونی • مدل شناختی رفتاری . مدل طرحواره درمانی . مدل شناختی رشدی در این مدل ها هریک از نظریه های مرتبط و شیوه درمانی در بستر هیپنوتیزم مورد استفاده درمانگر قرار می گیرد.